Miedzynarodowy Rok Spółdzielczości
SPÓŁDZIELCZOŚĆ
sztuka życia razem, wielowymiarowy wehikuł znaczenia
które istnieje w wielu warstwach rzeczywistości — niczym organiczna forma życia społecznego,
rozpięta między działaniem, myśleniem i byciem. Spółdzielczość to coś znacznie więcej niż tylko
model organizacyjny czy forma prowadzenia działalności gospodarczej. To głęboka postawa
życiowa, sposób myślenia, czucia i działania, który obejmuje całą paletę ludzkiego doświadczenia:
od codzienności po świadome istnienie, od ekonomii po ontologię, od indywidualnych wyborów po
cywilizacyjne przełomy. Spółdzielczość to:
ODPOWIEDŹ
wspólnotowa na kryzys sensu, alienacji i nadmiaru – praktyka współobecności. W świecie, gdzie
sens rozmywa się w danych, algorytmach i KPI, spółdzielczość przywraca relacyjność. Bycie
razem, dzielenie się, troska – to codzienna praktyka uważności i współodpowiedzialności. To
wspólny stół, przy którym każda decyzja ma znaczenie, a każda współpraca jest wyrazem zaufania i
wiary w siłę relacji międzyludzkich, by nie być tylko współlokatorami świata, ale
jego współtwórcami.
TOŻSAMOŚĆ
która mówi: razem znaczy więcej niż „obok siebie", moje istnienie nabiera znaczenia, gdy
współtworzę wspólnotę. Tożsamość życia w relacji, nie w izolacji. To nie „ja i ty", lecz „my" – nie
jako suma, lecz jako nowa jakość obecności. Dla wielu ludzi przynależność do spółdzielni nie jest
tylko formalnością – to część ich JA. W spółdzielczości „ja" nie znika, lecz staje się częścią czegoś
większego. Tożsamość zakorzeniona we wspólnocie daje poczucie sensu i sprawczości.
Spółdzielnia to przestrzeń, w której jednostka może przestać być anonimowym trybikiem, a stać
się pełnoprawnym uczestnikiem wspólnoty. To odpowiedź na samotność epoki indywidualizmu –
przywrócenie poczucia przynależności, które daje oparcie i siłę. Żyć spółdzielczo znaczy: widzieć
innych i być widzianym, działać razem, ale z miejscem dla różnicy.
KULTURA
współbycia – z ludźmi, z ziemią, z czasem, z historią. To styl życia, wyrastający z głębokiego
poczucia zakorzenienia. Nie jesteśmy samotni, nie jesteśmy pierwsi, nie jesteśmy poza światem.
Kultura spółdzielczości to kultura dzielenia się, wzajemności, troski i lokalności. Przejawia się w
rytuałach codzienności: wspólne decyzje, wspólna praca, wspólne świętowanie. W tych praktykach
kultura przestaje być czymś zewnętrznym – staje się wewnętrzną siłą, która organizuje życie wokół
wartości. Kultura współbycia uczy uważności: na siebie, na innych, na środowisko, na przodków i
potomnych. To ekologia relacji, w której każdy gest ma znaczenie, każda decyzja rezonuje szerzej.
FILOZOFIA
będąca przede wszystkim odpowiedzią na pytanie: jak mamy żyć razem? Nie jako rywale, lecz jako
współtwórcy. To filozofia zakorzeniona w przekonaniu, że współpraca, a nie konkurencja, jest
naturalną postawą człowieka. Zakłada, że dobro nie jest grą o sumie zerowej – można je wytwarzać
wspólnie, nie odbierając go innym. To ontologia relacyjna – istnieję, bo jesteśmy.
ETYKA
która objawia się nie w deklaracjach, lecz w działaniu. Codzienności, w której uczciwość, równość i
troska to nie hasła — lecz czyny, relacje, rytuały. Działaniu w imię dobra wspólnego, a nie interesu
jednostkowego. Tym, jak system wartości wcielamy w praktykę, jak prowadzimy zebranie, jak
dzielimy obowiązki, jak słuchamy i jak mówimy. To codzienna mikropolityka dobra, zakorzeniona
w szacunku i przejrzystości, oparta się na zasadach: uczciwość, solidarność, równość, przejrzystość
i odpowiedzialność. W świecie pełnym korporacyjnych narracji – to rewolucja poprzez prostotę i
konsekwencję.
ORGANIZACJA
forma oddolnej demokracji ekonomicznej. Nie czeka na decyzje rządów czy wielkich korporacji –
działa lokalnie, tu i teraz. Jest praktyką samorządności, obywatelskości, suwerenności społecznej.
To polityka, która dzieje się przy stole, na zebraniu, w działaniu – nie na ekranach telewizorów.
PSYCHOLOGIA WSPÓLNOTY
w świecie alienacji i samotności. Spółdzielczość działa jak psychiczny system odpornościowy.
Tworzy bezpieczną przestrzeń obecności, w której ludzie mogą odbudowywać zaufanie, uczyć się
komunikacji, radzić sobie z konfliktami, przechodzić przez kryzysy razem. W spółdzielczości nie
jesteś numerem. Jesteś człowiekiem. Twoje emocje, potrzeby i pomysły są ważne. To psychologia,
która stawia na więź, nie na mechanizm. To laboratorium doświadczania podmiotowości w relacji z
innymi.
FORMA WIEDZY
i sposób poznawania świata. Nie ekspercki i hierarchiczny, lecz zbiorowy, oddolny i doświadczalny.
Wiedza spółdzielcza powstaje w działaniu, przez rozmowy, praktyki, błędy i korekty.
To epistemologia praktyczna – uczenie się przez współdziałanie.
TECHNOLOGIA WSPÓLNOTY
nowa infrastruktura życia społecznego, konkretne narzędzia, modele, struktury: platformowe
kooperatywy, platformy współdzielenia, waluty społecznościowe, przestrzenie wymiany, wspólnoty
energetyczne, żywnościowe. Technologie dla ludzi, nie dla kapitału – stworzone przez wspólnoty,
dla wspólnot. Spółdzielczość projektuje nową infrastrukturę życia społecznego, gdzie użytkownicy
są jednocześnie właścicielami.
NADZIEJA W PRAKTYCE
W swojej najgłębszej istocie spółdzielczość może być postrzegana jako praktyka wspólnotowa. To
codzienny rytuał współodpowiedzialności. Akt dzielenia się i wzajemnego wsparcia. Przypomnienie,
że jesteśmy ze sobą połączeni i że tylko razem możemy przetrwać — i rozwijać się. Na poziomie
uniwersalnych doświadczeń — to wspólny stół, wspólny krąg, wspólny dom.
SPÓŁDZIELCZOŚĆ TO PRZYSZŁOŚĆ
która już się wydarza – jeśli ją wspólnie wybierzemy. Nie tylko wizja – to konkretna alternatywa, już
działająca w setkach tysięcy miejsc na świecie. To nasiono nowej cywilizacji, które możemy
pielęgnować w naszej wspólnocie, pracy, osiedlu, gminie, mieście.
Spółdzielczość to cywilizacja „MY" zamiast „ja kontra reszta świata", żywa sieć powiązań między tym, co ludzkie, a tym, co wspólne. To odwaga marzenia wspólnie, droga, praktyka i nadzieja ucieleśniona.
SPÓŁDZIELCZOŚĆ ZNACZY JESTEŚMY.
