Edukacja ekologiczna
Społem jako organizacja stawiająca sobie za cel być firmą, dla której priorytetem jest troska o środowisko oraz zdrowie konsumenta chce poszerzać świadomość ekologiczną wśród pracowników i klientów.
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych pogłębieniem swojej wiedzy z zakresu ekologii, a szczególnie rolnictwa ekologicznego i jego produktów, do zapoznania się z opracowanymi przez nas informacjami.
Mamy nadzieję, że omówione przez nas zagadnienia wydadzą się Państwu ciekawe i użyteczne oraz zmotywują Państwa do podejmowania Eko Decyzji w życiu codziennym.
Ekologia
w szerszym kontekście to nauka o otaczającym nas świecie, nauka o życiu.
Wraz z rozwojem cywilizacji i postępem wiedzy ekologia przestała być rozumiana jako wąska dziedzina nauk biologicznych związana z ochroną przyrody. Stopniowo coraz bardziej poznajemy wzajemne współzależności pomiędzy elementami środowiska, oraz doświadczamy efektów i skutków naszych działań i postępowania w środowisku.
Dzisiaj ekologia to wiedza o tym jak żyć – robić zakupy, podróżować, mieszkać, dbać o zdrowie, spędzać czas, pracować, wypoczywać, zdobywać informacje – powiązana ze zdrowiem, stylem życia, rozwojem gospodarczym, bezpieczeństwem, znalezieniem właściwego miejsca w życiu i odpowiedniego sposobu postępowania.
Rolnictwo ekologiczne
Nadrzędnym celem rolnictwa ekologicznego jest produkcja żywności wysokiej jakości, przy równoczesnym zachowaniu w jak największym stopniu równowagi biologicznej w środowisku przyrodniczym.
Podstawowa zasada rolnictwa ekologicznego to odrzucenie środków chemii rolnej, weterynaryjnej i spożywczej, a także wykluczenie organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) oraz ich produktów. W gospodarstwach ekologicznych nie stosuje się nawozów sztucznych, chemicznych środków ochrony roślin oraz antybiotyków i hormonów.
W gospodarstwach ekologicznych dąży się do utrzymania żyzności gleby, jako podstawy zdolności produkcyjnych gospodarstwa; samowystarczalności paszowo–nawozowej; oraz różnorodności gatunków, która sprzyja przywracaniu równowagi biologicznej w gospodarstwie.
Produkty rolnictwa ekologicznego
Produkty rolnictwa ekologicznego pochodzą z gospodarstw ekologicznych i wytworzone zostały bez udziału nawozów sztucznych, chemicznych środków ochrony roślin oraz antybiotyków i hormonów. Przetworzone produkty rolnictwa ekologicznego nie zawierają syntetycznych aromatów, barwników, konserwantów i polepszaczy.
Produktem rolnictwa ekologicznego można nazwać tylko taki produkt, który posiada certyfikat potwierdzający ekologiczny sposób produkcji.
Certyfikat potwierdzający ekologiczne pochodzenie produktu
Certyfikat jest jedynym gwarantem ekologicznego pochodzenia produktu. Certyfikaty są wydawane przez upoważnione przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednostki certyfikujące. Na opakowaniu produktu rolnictwa ekologicznego powinna znaleźć się informacja o jednostce, która taki certyfikat wydała oraz numer identyfikacyjny nadany jej przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi np. RE–01/2002/PL. W przypadku produktów pochodzących z krajów należących do UE na opakowaniu produktu powinien znajdować się numer i nazwa jednostki certyfikującej danego kraju. Jeżeli produkty są importowane spoza UE, na produkcie powinna się znaleźć także informacja na temat polskiej jednostki certyfikującej, która wydała certyfikat importerowi.
Funkcjonowanie systemu kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym ma na celu nadzorowanie całego procesu wytwarzania (od momentu zasiewu roślin poprzez cały okres wegetacji i zbioru) oraz przetwarzania produktu.
Żywność ekologiczna a zdrowa żywność
Obok żywności ekologicznej, istnieje oferta produktów określanych terminem "zdrowa żywność". Są to głównie: wyroby na bazie soi
(np. pasty, konserwy, mleko, wyroby garmażeryjne), "dziki ryż", żywność wegetariańska, parafarmaceutyki, zioła, preparaty ziołowe, odżywki, suplementy witaminowe i minerałowe, żywność o obniżonej kaloryczności czy wreszcie surowce do przygotowywania dań orientalnych i wiele innych.
Termin "zdrowa żywność" może wprowadzać konsumentów w błąd, gdyż często odnosi się do produktów niewiadomego pochodzenia, których walory zdrowotne nie są potwierdzone w wiarygodny sposób. Nadużywanie tego terminu jest najczęściej wynikiem powszechnego braku wiedzy z zakresu ekologii i żywienia człowieka. Określenie "zdrowa" w kontekście żywności jest chwytem marketingowym, który jest wykorzystywany przez producentów żywności konwencjonalnej, co działa na niekorzyść producentów certyfikowanej żywności ekologicznej.
Różnorodność ekologiczna
Do prawidłowego funkcjonowania ekosystemu jest niezbędna naturalna różnorodność biologiczna (można się spotkać także z terminem bioróżnorodność).
Różnorodność biologiczna to rozmaitość form życia: wszystkich roślin, zwierząt i mikroorganizmów występujących na Ziemi; rozmaitość zgrupowań ekologicznych, biocenoz, ekosystemów i krajobrazów, rozmaitość genów obecnych w populacjach różnych gatunków.
W ekosystemach o słabym zróżnicowaniu gatunkowym (niskiej różnorodności biologicznej), przy zaniku nawet jakiegoś z pozoru nieistotnego gatunku, może dojść do daleko posuniętych konsekwencji. Zachwiana równowaga ekologiczna może doprowadzić do wyginięcia gatunków nawet masowych, zwykle ważnych gospodarczo.
Termin różnorodność biologiczna (ang. biodiversity), od Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w roku 1992, wpisał się w sposób wyrazisty w słownik nie tylko przyrodników, ale także polityków, ekonomistów i ludzi biznesu.
Pestycydy
Zamierzonym celem stosowania pestycydów jest niszczenie (zabijanie) form życia niekorzystnych lub szkodliwych dla człowieka. Założeniem idealnym jest pełna wybiórczość działania, tj. niszczące – toksyczne dla niepożądanych form, natomiast nieszkodliwe dla człowieka i pożytecznych zwierząt, owadów i roślin. W praktyce okazało się to nieosiągalne. Badania doświadczalne wykazały szkodliwy wpływ pestycydów na większość organizmów żywych, w tym także ludzi. Wzrastające możliwości analityczne wykazały, że człowiek i wszystkie organizmy są narażone na wpływ różnych dawek pestycydów. Od dużych do małych, często na poziomie dopuszczalnym, ale szeroko rozpowszechnionych o nieprzewidzianych skutkach odległych. Daje to tej grupie związków specjalną pozycję, także w klasyfikacji toksykologicznej. Dlatego konieczne stało się ciągłe monitorowanie tych związków w środowisku.
Badania wykazały, jak ważne jest odżywianie się produktami ekologicznymi: wraz ze wzrostem udziału żywności produkowanej metodami ekologicznymi w diecie (nawet już od 25% ich udziału w codziennym pożywieniu), wyraźnie zmniejsza się zawartość pozostałości pestycydów w mleku matek karmiących. Ogólnie poziom pozostałości pestycydów w mleku kobiecym nie przekracza kilkunastu milionowych części grama, lecz ta wartość jest wystarczająca, by zakłócić prawidłowy przebieg początkowego rozwoju dziecka.
Dieta oparta w 80% o żywność ekologiczną obniża tę wartość kilkunastokrotnie, co znacznie zmniejsza ryzyko powstania wad rozwojowych.
Dioksyny
Dioksyny to ultratrucizny – najbardziej toksyczne substancje chemiczne zanieczyszczające środowisko. Dioksyny są 10 tys. razy groźniejsze od cyjanku potasu, a jedna milionowa część grama dioksyn zabija świnkę morską. Dioksyny nie są produkowane celowo, powstają ubocznie głównie w procesie spalania. Odkryto je w próbkach gleby sprzed 8000 lat. Obecnie powstają one m.in. w wyniku następujących procesów:
- spalanie odpadów komunalnych, w których znajdują się różne kolorowe tworzywa sztuczne czy malowane przedmioty
(emisja ze spalarni śmieci); wszędzie tam – czy to w palenisku domowym czy przy paleniu śmieci w ogrodzie – gdzie na skutek podwyższonej temperatury topią się tworzywa sztuczne, powstają dioksyny. Wdychają je nie tylko ludzie, ale i zwierzęta, osiadają na owocach, glebie i wodzie - hutnictwo i przerób metali
- spalanie benzyn i komunikacja. Obecność dioksyn w glebie limituje ich wykorzystanie rolnicze, dlatego gospodarstwa ekologiczne muszą być położone na terenach poza zasięgiem ich emisji.
Dioksyny są doskonale rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego akumulują się w tkankach tłuszczowych, ryb, ptaków, węży, a także ssaków. Jedyną metodą wykrywania zawartości dioksyn jest monitoring środowiska. Na świecie spala się rocznie setki milionów ton śmieci, jest to kolejne źródło ogromnego skażenia środowiska dioksynami na całym globie. Badania kliniczne wykazały, że dioksyny działają silnie mutagennie, naruszając właściwą strukturę kodu genetycznego, rozmnażających się komórek żywych organizmów. Powodują uszkodzenia płodu, w wyniku czego dzieci rodzą się z wadami np. rozszczep kręgosłupa.
Odpady
Odpady – to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekle, powstałe w wyniku działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady przemysłowe i komunalne.
Odpady przemysłowe – to takie, które powstały podczas produkcji. Odpady komunalne – to stałe i ciekle odpady powstające w gospodarstwach domowych, w obiektach użyteczności publicznej, to również odpady uliczne.
Segregacja odpadów
Segregacja odpadów to działania w ramach ochrony środowiska, zmierzające do zachowania lub przywrócenia równowagi przyrodniczej, polegające na oddzieleniu wybranych składników z całości odpadów.
W ramach ochrony środowiska zostały nałożone obowiązki na wytwórcę odpadów do odzysku i recyklingu. W przepisach prawnych dotyczących ochrony środowiska zawarta jest klasyfikacja odpadów, np. na odpady komunalne, niebezpieczne, opakowaniowe, kuchenne, budowlane, przemysłowe itd. i obowiązki ich unieszkodliwiania w zależności od kategorii odpadów.
Zbieranie odpadów
Przez zbieranie odpadów należy rozumieć każde działanie mające na celu umieszczenie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów oraz przygotowanie do transportu przez odbiorcę odpadów.
Odzysk
Odzyskiem są wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, np. regeneracja lub odzyskiwanie rozpuszczalników, regeneracja kwasów lub zasad, odzyskiwanie składników z katalizatorów.
Recykling
Recykling to jedna z kompleksowych metod ochrony środowiska naturalnego. Jej zadaniem jest ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów.
Recykling jest systemem wielokrotnego wykorzystywania tych samych materiałów, w kolejnych dobrach materialnych i użytkowych. Chronione są w ten sposób nieodnawialne lub trudno odnawialne źródła surowców, a jednocześnie ograniczana jest produkcja odpadów, które musiałyby być gdzieś składowane lub utylizowane. Pośrednio środowisko naturalne jest chronione również poprzez zmniejszenie zużycia surowców energetycznych, które musiałyby być użyte w procesach pozyskania surowców z natury i późniejszego zagospodarowania ich odpadów.
