Historia
Rok 1905 był przełomowym w historii naszego ruchu spółdzielczego, który stał się masowy, o wybitnych pierwiastkach społecznych, z udziałem duchowych i ideowych przywódców i organizatorów.
Wśród nielicznego grona tych ideowców, zespolonych od 1906 roku w Towarzystwie Kooperatystów byli m.in.: Edward Abramowski, Rafał Radziwiłłowicz, Romuald Mielczarski, Stanisław Wojciechowski i Stefan Żeromski. Towarzystwo to pełniło rolę ośrodka inspirującego i kierującego ruchem założycielskim stowarzyszeń spożywczych.
 |
 |
 |
W 1906 roku dla propagowania idei spółdzielczości powołano dwutygodnik "Społem". Pomysłodawcą nazwy "Społem" był Stefan Żeromski, a wśród założycieli dwutygodnika był m.in. Stanisław Wojciechowski, późniejszy prezydent RP.
W lutym 1907 r. Towarzystwo Kooperatystów, przy czynnym udziale Romualda Mielczarskiego, zorganizowało Ajenturę Stowarzyszeń Spożywczych. Była to pierwsza próba przyjścia z pomocą materialną spółdzielniom, zwiastująca powstanie przyszłej Hurtowni Związkowej. Z końcem 1907 r. ajenturę tę trzeba było jednak zamknąć z powodu deficytu. Przyczynami tego był niestety brak lojalności stowarzyszeń spożywczych, a także nieumiejętna gospodarka.
Niepowodzenia nie zrażały R. Mielczarskiego. Publikował systematycznie odpowiednie artykuły w "Społem", prowadził odczyty i konferencje, przygotowując stowarzyszenia do umiejętnej i planowej gospodarki.
 |
 |
Na I Ogólnokrajowym Zjeździe Stowarzyszeń Spożywczych z Królestwa Polskiego, który odbył się w Warszawie w dniach
27—31 października 1908 r. – 97 lat temu, powołano Biuro lnformacyjne, jako ogólnokrajową organizację spółdzielczą. Na sekretarzy Biura zostali wybrani: Romuald Mielczarski i Stanisław Wojciechowski. Pierwszy kierował oddziałem gospodarczym, a drugi organizacyjno–propagandowym. Od stycznia 1909 r. Biuro Informacyjne rozpoczęło działalność hurtową, lustracyjną i społeczno–wychowawczą.
Romuald Mielczarski położył wówczas istotne i trwałe podwaliny pod przyszłą Hurtownię Spółdzielczą. Z usług kierowanego przez niego działu gospodarczego Biura Informacyjnego, jako organizacji zakupów ajenturowych, w pierwszym roku istnienia biura skorzystały 82 stowarzyszenia, a roczny obrót wyniósł 177.035 rubli.
Po pokonaniu trudności formalno–prawnych, z dniem 1 października 1911 r. Biuro Informacyjne zostało przekształcone w Warszawski Związek Stowarzyszeń Spożywczych
(na przymiotnik "Polski" nie zgodziły się władze carskie).
I Zebranie Pełnomocników WZSS powołało na dyrektorów: Romualda Mielczarskiego i Stanisława Wojciechowskiego. Tego dnia WZSS uruchomił własną hurtownię.
 |
 |
19 kwietnia 1913 r. zaczęto kopać fundamenty pod własną siedzibę WZSS na Mokotowie w Warszawie, przy ówczesnej ulicy Mickiewicza, a 20 października 1913 r. odbyło się poświęcenie gmachu. W sześć miesięcy powstał budynek, w którym hurtownia otrzymała obszerne składy, a wydział lustracji i redakcja "Społem" odpowiednie lokale. Ogólny koszt budowy wyniósł 105 tys. rubli. Budowa była możliwa dzięki pomocy Banku Towarzystw Spółdzielczych, który przyznał dla WZSS wysoką pożyczkę długoterminową. W gmachu tym do dziś mieści się krajowe przedstawicielstwo spółdzielczości spożywców – Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców "Społem".
Uroczystość poświęcenia gmachu WZSS współcześni uważali za wydarzenie przekraczające swym znaczeniem granice Królestwa Polskiego. Świadczą o tym m.in. fakty, że na uroczystość przybyła delegacja spółdzielców wielkopolskich na czele z dyrektorem Banku Spółek Zarobkowych z Poznania Władysławem Tomaszewskim, a inne polskie organizacje spółdzielcze z zaborów pruskiego i austriackiego przysłały telegramy gratulacyjne. Wybitny działacz warszawskiej spółdzielczości kredytowej Antoni Kleniewski w "Przeglądzie Współdzielczym" z 15 listopada 1913 r. napisał:
"Triumf święciła idea współdzielcza,
praca wytrwała, zapobiegliwość i wiara
w pomyślność ukochanej sprawy."
Potrzeba wspólnego działania była odczuwana od zarania ruchu spółdzielczego i jest odczuwana nadal, także dzisiaj.
